ไฟไหม้จากแบตเตอรี่ลิเธียม อันตรายแค่ไหน

เคยได้ยินข่าวแบตเตอรี่ลิเธียมระเบิด หรือไฟไหม้แบบดับไม่ได้ไหม? ไม่ใช่แค่ในมือถือ แต่มันเกิดขึ้นได้กับรถยนต์ไฟฟ้า พาวเวอร์แบงก์ ไปจนถึงอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ที่เราใช้ทุกวัน

ในยุคปัจจุบัน แบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออน (Lithium-ion Battery) ได้กลายเป็นแหล่งพลังงานหลักของอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์หลายชนิด ตั้งแต่สมาร์ตโฟน คอมพิวเตอร์ รถยนต์ไฟฟ้า ไปจนถึงอุปกรณ์ทางการแพทย์ อย่างไรก็ตาม หนึ่งในข้อกังวลสำคัญของแบตเตอรี่ประเภทนี้คือ ความเสี่ยงในการเกิดไฟไหม้และการระเบิด ซึ่งอาจนำไปสู่ความเสียหายทางทรัพย์สินและอันตรายต่อชีวิตได้

อันตรายจากไฟไหม้แบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออน

1. ปฏิกิริยาความร้อนสูงและ Thermal Runaway

แบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออนสามารถเกิด ปฏิกิริยาเคมีที่รุนแรง หากมีการชำรุด เสื่อมสภาพ หรือเกิดความร้อนสูงผิดปกติ ส่งผลให้เกิด Thermal Runaway ซึ่งเป็นกระบวนการที่แบตเตอรี่ร้อนขึ้นอย่างรวดเร็วและทำให้เกิดไฟไหม้ที่ควบคุมได้ยาก (Doughty & Roth, 2012)

2. สารเคมีไวไฟ

แบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออนบรรจุ อิเล็กโทรไลต์ที่ติดไฟได้ง่าย เมื่อเกิดรอยรั่ว สารเคมีภายในสามารถทำปฏิกิริยากับอากาศหรือความชื้นและจุดติดไฟได้ นอกจากนี้ การปล่อยก๊าซไฮโดรเจนและออกซิเจนระหว่างปฏิกิริยาเคมีสามารถทำให้ไฟลุกลามอย่างรวดเร็ว (Chen et al., 2019)

3. อุณหภูมิการติดไฟต่ำ

แบตเตอรี่ลิเธียมสามารถติดไฟได้ที่อุณหภูมิประมาณ 150-200°C ซึ่งต่ำกว่าสารเคมีไวไฟหลายชนิด นอกจากนี้ ไฟที่เกิดจากแบตเตอรี่ลิเธียมยังสามารถเผาไหม้โดยไม่ต้องใช้ออกซิเจนจากอากาศ ทำให้การดับเพลิงทำได้ยาก (Wang et al., 2020)

สาเหตุของไฟไหม้จากแบตเตอรี่ลิเธียม

1. ชาร์จเกิน (Overcharging)

หากแบตเตอรี่ได้รับแรงดันไฟฟ้าสูงเกินไป อุณหภูมิภายในเซลล์จะเพิ่มขึ้นจนเกิด Thermal Runaway ทำให้เกิดการลุกไหม้

2. ลัดวงจรภายใน (Internal Short Circuit)

การลัดวงจรภายในแบตเตอรี่อาจเกิดจาก ความเสียหายของแผ่นกั้น (Separator) ที่ป้องกันอิเล็กโทรดบวกและลบไม่ให้สัมผัสกัน เมื่อเกิดการลัดวงจร กระแสไฟฟ้าจำนวนมากไหลผ่าน ทำให้เกิดความร้อนสูงจนเกิดไฟไหม้ (Zhang et al., 2018)

3. ความเสียหายทางกายภาพ

การกระแทก ตก หรือเสียรูปของแบตเตอรี่อาจทำให้เกิดรอยรั่วของอิเล็กโทรไลต์ หรือสร้างความเสียหายภายใน ส่งผลให้เกิดไฟไหม้

4. การสัมผัสกับน้ำหรือความชื้น

แบตเตอรี่ลิเธียมไม่ควรสัมผัสกับน้ำ เนื่องจากอาจเกิดปฏิกิริยาเคมีกับลิเธียม ทำให้เกิดก๊าซไวไฟและอาจนำไปสู่การระเบิดได้ (Sun et al., 2021)

วิธีป้องกันไฟไหม้จากแบตเตอรี่ลิเธียม

1. ใช้งานและการชาร์จอย่างถูกต้อง

• • ใช้อุปกรณ์ชาร์จที่ได้รับการรับรองมาตรฐาน
  • หลีกเลี่ยงการชาร์จแบตเตอรี่ข้ามคืนหรือทิ้งไว้โดยไม่มีการดูแล
  • ไม่ใช้แบตเตอรี่ที่มีรอยบวม แตก หรือมีอาการผิดปกติ

2. การจัดเก็บแบตเตอรี่

• • เก็บแบตเตอรี่ในที่เย็นและแห้ง ห่างจากแหล่งความร้อนสูง
  • ไม่ควรเก็บแบตเตอรี่ในที่ปิดทึบหรืออุณหภูมิสูง เช่น รถยนต์ที่จอดกลางแดด

3. การกำจัดแบตเตอรี่อย่างปลอดภัย

• • แบตเตอรี่ที่หมดอายุไม่ควรถูกทิ้งลงถังขยะทั่วไป ควรนำไปกำจัดอย่างถูกต้องตามสถานที่รับรีไซเคิล
  • ไม่ควรทิ้งแบตเตอรี่ลงในน้ำหรือกองขยะที่อาจเกิดปฏิกิริยาความร้อน

วิธีการดับเพลิงจากแบตเตอรี่ลิเธียม

1. ห้ามใช้น้ำโดยตรง

การใช้น้ำดับเพลิงแบตเตอรี่ลิเธียมอาจทำให้สถานการณ์แย่ลง เนื่องจากปฏิกิริยาระหว่างลิเธียมและน้ำสามารถปล่อยก๊าซไฮโดรเจนที่ติดไฟได้ (Mikolajczak et al., 2011)

2. ใช้สารดับเพลิงที่เหมาะสม

• • สารดับเพลิงประเภท D (Dry Powder – Class D) เหมาะสำหรับการดับเพลิงจากโลหะลิเธียม
  • สารดับเพลิง CO2 และโฟมบางชนิด สามารถใช้ได้ในบางกรณีแต่ไม่สามารถหยุดปฏิกิริยา Thermal Runaway ได้ทั้งหมด

3. การทำให้แบตเตอรี่เย็นลง

การใช้ สารดับเพลิงที่สามารถลดอุณหภูมิ เช่น สารดับเพลิงที่มีส่วนประกอบของน้ำแบบหมอก (Water Mist) อาจช่วยชะลอ Thermal Runaway ได้

4. อพยพและความปลอดภัย

• • หากเกิดไฟไหม้ ควรอพยพออกจากพื้นที่ทันทีและแจ้งเจ้าหน้าที่ดับเพลิง
  • หลีกเลี่ยงการสูดดมควันจากแบตเตอรี่ที่ไหม้ เนื่องจากอาจมีสารพิษที่เป็นอันตรายต่อระบบทางเดินหายใจ

อุบัติเหตุจากไฟไหม้เป็นเรื่องที่ไม่มีใครคาดคิด แต่มันเกิดขึ้นได้เสมอ ไม่ว่าจะในบ้าน โรงงาน สำนักงาน หรือแม้แต่ร้านค้า หากเกิดไฟไหม้ขึ้นมา คุณจะดับไฟได้ทันหรือไม่? หรือจะยืนมองไฟลุกลามจนควบคุมไม่ได้? อย่ารอให้ไฟไหม้ถึงตัว! มาฝึกอบรมดับเพลิงขั้นต้นตามกฎหมาย

• มอบวุฒิบัตรหลังอบรม
• อุปกรณ์มาตรฐาน พร้อมในการฝึกอบรม
• วิทยากรขึ้นทะเบียนอย่างถูกต้อง
• พร้อมเดินทางจัดอบรมถึงสถานที่ 77 จังหวัด

รายละเอียดคอร์ส : อบรมดับเพลิงขั้นต้น กฎหมาย

ติดต่อสอบถาม : [email protected] / โทร (064) 958 7451 (คุณ แนน)

สรุป

ไฟไหม้จากแบตเตอรี่ลิเธียม-ไอออนเป็นปัญหาที่ไม่ควรมองข้าม การเข้าใจถึง อันตราย สาเหตุ และวิธีการป้องกัน สามารถช่วยลดความเสี่ยงในการเกิดไฟไหม้ได้ นอกจากนี้ การเลือกใช้สารดับเพลิงที่เหมาะสม และ การปฏิบัติตามแนวทางการจัดเก็บและกำจัดแบตเตอรี่อย่างปลอดภัย จะช่วยลดความเสี่ยงต่อชีวิตและทรัพย์สินได้อย่างมีประสิทธิภาพ

• Chen, Y., et al. (2019). Thermal runaway mechanism of lithium-ion batteries. Journal of Power Sources.
• Doughty, D. H., & Roth, E. P. (2012). A review of the safety issues with lithium-ion batteries. Journal of The Electrochemical Society.
• Wang, Q., et al. (2020). Fire hazards of lithium-ion batteries and their safety mechanisms. Renewable and Sustainable Energy Reviews.

บทความที่น่าสนใจ

• JSA คืออะไร
• พื้นฐานการดับเพลิงขั้นต้นเกี่ยวกับการดับไฟประเภทต่างๆ
• ระบบแจ้งเตือนเหตุเพลิงไหม้แบบระบุตำแหน่ง
• น้ำมันไฮดรอลิคมีกี่ประเภท